Blog

Deszczowa aura nie przeszkodziła zainteresowanym kolejną historyczną wędrówką. Spacer rozpoczął się na parkingu trasy narciarstwa biegowego, gdzie uczestników przywitał prowadzący Przemysław Bukowiec. Na początku uczestnicy spaceru zostali zapoznani z programem wędrówki. Na samym początku prowadzący przedstawił historię powstania organizacji konspiracyjnych na Ziemi Limanowskiej, które powstawały od jesieni 1939 r. Następnie uczestnicy spaceru przeszli pod budynek dawnej leśniczówki Andrzeja Florka gdzie przy tablicy Ścieżki Historycznej 1. PSP AK Przemysław Bukowiec opowiedział o roli leśniczówki w okresie II wojny światowej, informując kto zamieszkiwał obiekt oraz czym różniła się konspiracja cywilna od konspiracji wojskowej. Wspomniane zostały sylwetki wojennych lokatorów leśniczówki „u Florka” – założycieli pierwszych organizacji konspiracyjnych na Ziemi Limanowskiej, którzy w walce o niepodległość Ojczyzny oddali życie tj. m.in. kpt. Wacław Szyćko „Wiktor” – pierwszy komendant Związku Walki Zbrojnej na limanowszczyźnie, mjr Antoni Gryzina-Lasek „Dr Świder” – komendant Podokręgu Górskiego Związku Czynu Zbrojnego.

W dalszej kolejności prowadzący przybliżył historię powstania oddziałów partyzanckich w tym oddziału „Wilk”, którego działalność była związana z pograniczem Gorców i Beskidu Wyspowego w 1944 r. Uczestnicy spaceru mieli okazję zapoznać się z fotografiami z epoki, przedstawiającymi widok na fragment osiedla Wyrębiska z okresu II wojny światowej, poznać historię działalności cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej, powstania 1. Pułku Strzelców Podhalańskich AK oraz przyczyn, przebiegu i skutków bitwy szczawskiej w styczniu 1945 r.

Druga część spaceru obejmowała przejście pod krzyż partyzancki przy zielonym szlaku PTTK na Mogielicę. Prowadzący opowiedział historię postawienia krzyża przez partyzantów w 1944 r. oraz jaką rolę pełniło miejsce dla podziemnego wojska, były to m.in. msze św., konspiracyjna uroczystość z okazji Święta Niepodległości – 11 listopada a także partyzanckie uroczystości pogrzebowe i inne wydarzenia, które miały miejsce przy krzyżu na os. Wyrębiska.

Uczestnicy spaceru poznali historię tragicznych losów podchorążego Zdzisława Kaszyckiego „Wiesława”, żołnierze 1. PSP AK, który poległ w czasie tzw. bitwy szczawskiej w styczniu 1945 r. Jego pogrzeb oraz tymczasowy pochówek miał miejsce przy krzyżu partyzanckim. Po zakończeniu działań wojennych ciało ekshumowano. Ostatecznie spoczął na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Ważnym elementem była prezentacja laminowanych kopii fotografii z obozu partyzanckiego „Wilka” pochodzących ze zbiorów rodziny Krzewickich. Zainteresowani uzyskali informację na temat ciekawostek związanych z powstanie obozu oddziału partyzanckiego „Wilk” na południowych stokach Mogielicy.

Spacer zakończyła krótka dyskusja na tematy partyzanckie, na podsumowanie historycznej wędrówki prowadzący rozdał nagrody w postaci przewodników, map turystycznych oraz widokówek – jednocześnie dziękując za wytrwałość wszystkim uczestnikom, których nie odstraszyła deszczowa aura.

Warto wiedzieć

• W okresie niemieckiej okupacji na limanowszczyźnie działało kilka organizacji konspiracyjnych w tym: Związek Walki Zbrojnej, Związek Czynu Zbrojnego, Organizacja Orła Białego, Stronnictwo Ludowe „Roch”.
• W masywie góry Mogielica cywilna i wojskowa konspiracja odbywała się z wykorzystaniem leśniczówek, które znajdowały się w dobrach właścicielki dworu w Tymbarku – Zofii Turskiej. Jednym z takich obiektów była leśniczówka Andrzeja Florka.
• Po wsypach w szeregach AK oraz ZCZ, leśniczówka na kilkanaście miesięcy nie była wykorzystywana do działalności konspiracyjnej. W latach 1943-1944 budynek leśniczówki stał się skrzynką kontaktową oraz tymczasową siedzibą dowódców oddziałów partyzanckich w tym oddziału AK „Wilk”. Jesienią 1944 r. oraz w styczniu 1945 r. leśniczówka była jedną z kwater dowódcy I batalionu 1. Pułku Strzelców Podhalańskich AK. W rejonie budynku czasowo przebywali żołnierze „cichociemni” – spadochroniarze AK. W 2014 r. mieszkańcy leśniczówki uczestnicy konspiracji zostali upamiętnieni obeliskiem z tablicą.
• W 1944 r. na os. Wyrębiska w Zalesiu partyzanci ustawili ołtarz polowy i krzyż, który służył im jako miejsce spotkań w czasie mszy św., uroczystości, pogrzebów. W lesie za krzyżem partyzanckim tymczasowo byli pochowani partyzanci I baonu 1. PSP AK, którzy zginęli jesienią 1944 r. oraz zimą 1945 r. Byli to: Romuald Jeszke „Romek”, Stanisław Wąchała „Łaziczek” oraz pchor. Zdzisław Kaszycki „Wiesław”. Po wojnie poległych ekshumowano. Partyzanci spoczęli na cmentarzu parafialnym w Kamienicy oraz cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Od 1984 r. 1 sierpnia przy krzyżu partyzanckim były odprawiane msze św. których inicjatorami byli harcerze z Łagiewnik. Obecny krzyż partyzancki został odnowiony przez Nadleśnictwo Limanowa w 2016 r.
• W 1944 r. na południowych stokach Mogielicy żołnierze oddziału „Wilk” utworzyli obóz partyzancki. W obozowisku pozbijano, ustawiono fragmenty drewnianych baraków, przywiezionych wcześniej na furmankach przez szczawskich gazdów z tartaku na os. Bukówka ze Szczawy. W lipcu, sierpniu i wrześniu partyzanci wyruszali z obozu do działań dywersyjnych w ramach akcji „Burza”.
• Akcja „Burza” na Ziemi Limanowskiej rozpoczęła się pod koniec lipca 1944 r. Jej celem było rozbijanie posterunków policji, placówek żandarmerii przez oddziału i plutony partyzanckie oraz stopniowe przejmowanie kontroli nad okupowanym terenem wobec wycofywania się Niemców. W odwecie Niemcy przeprowadzili szereg krwawych pacyfikacji w okolicznych miejscowościach, co miało wpływ na stopniowe ograniczenie działań partyzanckich. 27 sierpnia 1944 r. w Kisielówce w czasie obławy Niemcy aresztowali szefa Inspektoratu AK „Niwa” Nowy Sącz – ppłk. Stanisława Mireckiego „Pocieja”. Akcja „Burza” została ostatecznie zakończona 20 września 1944 r. Kilka dni później nastąpiło oficjalne odtworzenie 1. Pułku Strzelców Podhalańskich w szeregach AK.
• Pamięć o żołnierzach-leśnikach, uczestnikach cywilnej i wojskowej konspiracji została utrwalona w ostatnich latach poprzez utworzenie ścieżek historycznych w masywie góry Mogielicy. Partyzancki szlak zawiera tablice z informacjami oraz elementami infografiki. Stanowi zarówno formę upamiętniającą jak i edukacyjną dla przyszłych pokoleń.

„Spacery Historyczne” organizowane są przez Lokalną Organizację Turystyczną Powiatu Limanowskiego w ramach projektu „II Kongres Kół Gospodyń Wiejskich Powiatu Limanowskiego oraz organizacja innych wydarzeń kulturalnych na terenie powiatu Limanowskiego”.