W sobotę 1 października 2022r. miał miejsce spacer historyczny z cyklu: „Spacery historyczne Szlakiem Armii Krajowej na Ziemi Limanowskiej”, których organizatorem jest Lokalna Organizacja Turystyczna Powiatu Limanowskiego. Mimo deszczowej, jesiennej aury spacer zgromadził w centrum Skrzydlnej kilkadziesiąt osób zainteresowanych ciekawostkami oraz historiami z okresu II wojny światowej. Spacer rozpoczął prowadzący – historyk, regionalista Przemysław Bukowiec, witając w imieniu organizatorów uczestników spaceru. Na rynku w Skrzydlnej zainteresowani poznali historię walk obronnych we wrześniu 1939r., powadzonych przez Dywizjon Rozpoznawczy z 10 Brygady Kawalerii ppłk. Stanisława Maczka. Uczestnicy historycznej wędrówki dowiedzieli się o pierwszych polskich ofiarach, rozstrzelanych przez Niemców w egzekucji pod Sępiną na granicy Woli Skrzydlańskiej i Skrzydlnej. Prowadzący spacer przybliżył historię pierwszej organizacji konspiracyjnej, która została założona przez mieszkańców Skrzydlnej w domu Grodeckich 10 listopada 1939r. Uczestnicy spaceru poznali historie związane z organizacją placówki konspiracyjnej w Skrzydlnej, prowadzeniu nasłuchów zagranicznych stacji radiowych, gromadzeniu broni, zbieraniu informacji na temat działalności niemieckiego okupanta. W trakcie spaceru zaprezentowano uzbrojenie wykorzystywane przez żołnierzy Armii Krajowej.
Dalszy etap historycznej wędrówki prowadził do domu Ginterów, w którym w okresie międzywojennym oraz w czasie wojny była prowadzona restauracja. Właścicielem obiektu był Aleksander Günther „Śnieżnica”, w czasie niemieckiej okupacji członek organizacji konspiracyjnej Związku Walki Zbrojnej. Za swoją niepodległościową działalność został aresztowany przez niemieckie Gestapo z Nowego Sącza 13 września 1941 r. Po brutalnych przesłuchaniach, pobycie w więzieniu w Tarnowie, Aleksander trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz – gdzie zginął 30 marca 1941 r. Dzięki gościnie gospodarzy domu – Pani Bożeny i Łukasza Lechowicz, uczestnicy spaceru mieli wyjątkową okazję zwiedzić część historycznego obiektu. Niezwykłą wydarzeniem było spotkanie z Panią Marią Lechowicz z d. Günther, córką Aleksandra Günthera. Spacerowicze mogli zasiąść wygodnie we wnętrzu Ginterówki, posłuchać relacji Pani Marii na temat przedwojennej i wojennej Skrzydlnej, działalności swojego ojca oraz jego aresztowania i obozowej gehenny. Opowieści Pani Marii nawiązywały do tragicznej historii skrzydlańskich Żydów oraz ich zagłady przeprowadzonej przez Niemców latem 1942r. Uczestnicy spaceru zadawali pytania związane z historią zwiedzanego domu oraz jej mieszkańców. Pani Maria podzieliła się relacjami na temat akcji dywersyjnej przeprowadzonej jesienią 1943 r. przez partyzantów-strażaków w Skrzydlnej na posterunek policji. Wyjątkowym elementem spaceru była historia partyzanta AK – Jana Lesława Gerlaczyńskiego, który zginął na górze Ciecień w listopadzie 1944 r. Relacje rodzinne oraz pamiątki przedstawił Pan Adam Gocek syn Jadwigi Gocek z d. Gerlaczyńskiej. W tej części spaceru Pan Oskar Broda na podstawie własnej wiedzy oraz zdjęć mieszkańców Skrzydlnej opowiedział o strojach, obyczajach modowych panujących w miasteczkach oraz na wsi w okresie międzywojennym, w czasie wojny. Po wizycie w Ginterówce miłośnicy historii udali się ponownie na rynek w Skrzydlnej, gdzie zostali zapoznani z najważniejszymi wydarzeniami okresu wojennego z lat 1943-1945 oraz rozmieszczeniem poszczególnych budynków.
Ostatnią częścią spaceru była wędrówka na cmentarz ofiar II wojny światowej w Skrzydlnej. Prowadzący spacer podkreślił, że na skrzydlańskim cmentarzu spoczywają zarówno żołnierze-partyzanci z organizacji „Skała” oraz z szeregów AK jak i ludność cywilna. Ofiary niemieckiej pacyfikacji osiedla Podlesie pod Śnieżnicą z sierpnia 1944 r., Warszawiacy, którzy zostali wysiedleni przez Niemców po Powstaniu Warszawskim – część z nich trafiła do Skrzydlnej, partyzant AK – Leszek Gerlaczyński „Łasica” oraz inne osoby. Ponadto w 1943 r. w obwałowaniu cmentarza pochowano zamordowanych Żydów Benjamina i Pinkasa Gryblów. Uczestnicy spaceru upamiętnili ofiary wojny zapalając znicze na mogiłach. Zainteresowani mogli zadawać pytania związane z działalnością konspiracyjną na terenie Skrzydlnej i Beskidu Wyspowego.
Relację przygotował nasz ekspert Przemysław Bukowiec, który przygotował i przeprowadził ten magiczny spacer.
Kolejny spacer historyczny Szlakiem Armii Krajowej na Ziemi Limanowskiej odbędzie się w sobotę 15 października w Limanowej. Początek spaceru jest zaplanowany na godz. 15.00 – miejsce spotkania na rynku przy budynku Powiatowego Centrum Informacji Turystycznej (Buzodrom). Serdecznie zapraszam!
