W sobotę 25 maja 2024 roku w Niedźwiedziu odbył się spacer historyczny zorganizowany przez Lokalną Organizację Turystyczną Powiatu Limanowskiego. Tematem przewodnim spaceru który poprowadził Michał Wójcik, było miejscowe życie gospodarcze na przełomie XIX i XX wieku. Wydarzenie odbyło się w ramach cyklu Spacerów Historycznych w Powiecie Limanowskim.
Spotkanie rozpoczęło się pod pomnikiem Władysława Orkana. Michał Wójcik zwrócił uwagę, że poza literaturą piękną, warto stale sięgać po publicystykę „Dumaca z Gorców (w tym Listy ze wsi). Omówione zostały okolice rynku – kaplica św. Sebastiana i cmentarz oraz staropolska proweniencja układu urbanistycznego. Prowadzący przypomniał, że utworzona w 1934 r. gmina Niedźwiedź – oprócz Koniny, Niedźwiedzia, Podobina i Poręby Wielkiej – początkowo obejmowała swoimi granicami także Lubomierz i Olszówkę (obie wsie należą obecnie do gminy Mszana Dolna).
Opowieść o życiu gospodarczym gminy Niedźwiedź rozpoczęła się od jarmarków, które odbywały się w okresie międzywojennym co czwartek. Michał Wójcik, na podstawie przeprowadzonej kwerendy źródłowej, przedstawił spacerowiczom kilkudziesięciu zarejestrowanych w Izbie Przemysłowo-Handlowej w Krakowie przedsiębiorców, działających w gminie w okresie międzywojennym.
Najważniejszą gałęzią gospodarczą całego regionu były oczywiście tartaki – szczególnie te należące do rodziny hr. Wodzickich. Region był także obszarem, w którym (korzystając z bogactwa lasów i siły roboczej) inwestowali w czasach Austro-Węgier przemysłowcy z Wiednia. W pobliżu ośrodka zdrowia poruszone zostały sprawy demografii, świadomości higienicznej i położnictwa na początku XX w.
Pod koniec tzw. „alei Jaworowej”, w pobliżu budynku starej Kolonii, poświęcono więcej uwagi założonemu na początku XX w. Towarzystwu Kolonii Wakacyjnych. Zarówno obiekt, jak i instytucja, miały stać się dla okolicy ważnym czynnikiem prorozwojowym – doprowadzono tam wodociągi, a na przełomie lat 20. i 30. wybudowano basen. W 1927 r. odbył się w Kolonii jubileusz pracy twórczej Orkana. Miejsce służyło bowiem poza sezonem wakacyjnym jako nieformalny dom kultury.
Spacer zakończył się w parku dworskim hr. Wodzickich, którego walory turystyczne są niepodważalne: ścieżka sensoryczna, amfiteatr, mała architektura, a przede wszystkim bogate ślady obecności Wodzickich. To tam porozmawialiśmy o zniesieniu pańszczyzny i relacjach chłopi-dwór.
Ostatnim akcentem było przedstawienie postaci Juliana Zapały ps. „Lampart” (1904–1964), urodzonego w Niedźwiedziu (i pochowanego na miejscowym cmentarzu), kapitana artylerii Wojska Polskiego, a następnie współorganizatora ruchu oporu w Gorcach podczas okupacji niemieckiej.
W spacerze wzięło udział około 35 osób.
Tekst: Michał Wójcik – prowadzący spacer
Michał Wójcik jest autorem publikacji naukowych i popularnonaukowych na temat Mszany Dolnej i jej okolic (m.in. książki C.k. Sąd Powiatowy w Mszanie Dolnej w latach 1883–1914. Instytucja i ludzie, wyd. Kraków 2023 oraz Dziedzictwo sportowe Miasta Mszana Dolna, wyd. Mszana Dolna 2022). Twórca projektu cyfrowego „Mszana Dolna na starych fotografiach”. Prowadzi spacery historyczne w Mszanie Dolnej i w Powiecie Limanowskim.
Serdecznie zapraszamy na kolejne wydarzenie odbędzie się już 8 czerwca w Tymbarku.
„Spacery Historyczne” organizowane są w ramach projektu pn. „Dbamy o Polskę w Powiecie Limanowskim”
